İş hayatında işçi-işveren arasında yaşanabilmesi muhtemel tüm sorunlar, İş Kanununda yer alan hükümler doğrultusunda çözüme kavuşturulmaktadır. İş akdi işveren tarafından haksız bir şekilde fesih edilen işçiler de kanun hükümlerine uygun başvurularla sahip oldukları haklara kavuşabilmektedir. İşçi-işveren arasında yaşanan en önemli sorunlardan biri olan işten çıkarılma, işçinin yaşayabileceği en büyük sorunlardan biridir. İşçinin gelecek korkusu yaşamasına ve psikolojik olarak çöküşüne sebep olan bu tür durumlarda kanuni sürecin gerektiği gibi yürütülmemesi halinde önemli hak kayıplarının oluşması muhtemeldir.
Özellikle kötü niyetli işverenlerin bu tür durumlardaki tecrübeleri ve hukuk departmanlarına sahip olmaları işçi adına önemli dezavantajların oluşmasına sebep olabilmektedir. Birçok işten çıkarılma vakasında yaşandığı gibi, işçiye kendiliğinden işten çıktığını kabul eden dilekçelerin imzalatılması gibi yöntemlerle işçinin kıdem tazminatı almasının önüne geçilebilmekte, işçinin yaşamını sürdürebilmek için ihtiyaç duyacağı tazminatlar hukuk dışı yollarla gasp edilebilmektedir. Bu sebeple iş akdi fesih edilen hiçbir işçinin iş yerinden kendi isteğiyle ayrıldığını belirten bir dilekçeye imza atmamaları gerekir.
İşten Çıkarılma Sonrası İzlenmesi Gereken Süreç Nedir?
İşten çıkarılma sonrasında hak kayıplarına uğramamanın en garanti yolu, ilk iş olarak iş kanuna hakim bir hukuk bürosu ile temasa geçmektir. Çünkü ihbar ve kıdem tazminat hesaplamaları sırasında bilerek veya bilmeyerek yapılabilecek hatalar işçini önemli hak kayıplarına uğramasına sebep olabilmektedir.
İşten Çıkarılan İşçilerin Alabilecekleri Haklar Nelerdir?
Haksız bir şekilde ve işveren tarafından iş akdinin tek taraflı fesih edilmesi durumunda, işçi kanunun kendisine tanıdığı birçok haktan yararlanabilmektedir. Bunlar,
- Kıdem tazminatı
- İhbar tazminatı
- Çıkış tarihine kadar olan birikmiş maaş alacakları
- Birikmiş izin paraları
- Fazla mesai ücreti
- İşverenle karşılıklı olarak yapılan anlaşmada verileceği taahhüt edilen tüm sosyal haklar
- İşsizlik ödeneği
- İşe iade davası açma hakkı kanun tarafından işten çıkarılan işçiye tanınmış bulunan haklardır.
İş akdinin feshi sonrasında işveren ile işçi arasında ikale sözleşmesi imzalanmışsa, bu durumda, işçiye işsizlik ödeneğinin tamamı ve iş bulma süresi göz önünde bulundurularak en az 2-3 maaşının ödenmesi gereklidir.
İkale Sözleşmesi Nedir?
İkale, bir diğer adıyla bozma sözleşmesi işçi ve işverenin işçi alacakları konusunda anlaşma yaparak iş akdinin sonlandırılmasıdır. Bu tür anlaşmalar her iki tarafın da sözleşme ile ilgili irade beyan etmesiyle mümkün olabilmektedir. Bu tür sözleşmelerde karşılıklı tam uyum sağlandığı takdirde işçinin haklarını daha kısa sürede ve anlaşma hükümlerinde belirtildiği şekilde alabilmesi mümkün olmaktadır.
İhbar ve Kıdem Tazminatı Nedir? Almak İçin Nereye Başvurulur?
İşten çıkarılan işçilerin merak ettiği en önemli sorulardan biri de, ihbar tazminatlarının alınabilmesi için ne tür bir yola başvurulması gerektiğidir. İhbar tazminatı, haksız yere işten çıkarılan işçilerin mağduriyetinin giderilmesi adına tanınan bir haktır. Bu hakkın elde edilmesi adına önceki dönemlerde direkt olarak iş mahkemesine dava açılabilirken, yeni çıkan yasa gereği bu tür anlaşmazlıkların arabuluculuk müessesesi yoluyla çözülmesi öngörülmüş bulunmaktadır. Bu sebeple kıdem tazminatı ile ilgili sorunların çözümü için adliyelerdeki arabuluculuk bürosuna başvuru yapmak gereklidir. Büronun olmadığı yerlerde ise Sulh Hukuk Mahkemesine başvuru yapılarak işten çıkarılma sebebiyle yaşanan mağduriyetlerin giderilmesi yoluna gidilebilmektedir.
İşveren bir işçinin hizmet akdini farklı gerekçelerle fesih edebilmektedir. Ancak fesih sebeplerinin çalışana yazılı olarak bildirilmesi ve işçinin bu konu ile ilgili savunmasının alınması zorunlu kılınmıştır. İş akdinin tek taraflı feshi sonrasında işveren,
- 6 aydan daha az çalışmış olan işçiye 2 hafta
- 6 ay ile 1,5 yıl arası çalışmış olan bir işçiye 4 hafta
- 1,5 yıl ile 3 yıl arasında çalışan bir işçiye 6 hafta
- 3 yıldan daha fazla işyerinde çalışmakta olan bir işçiye ise8 hafta ihbar tazminatı ödemekle yükümlü bulunmaktadır.
İhbar tazminatı sadece işçinin kendi isteği ile işten ayrılması, askerlik, kadın işçinin evlenme sebebiyle işten ayrılması, emeklilik gibi hallerde ödenmez. Bu hallerin dışında kalan durumlar, işverenin belirlenmiş olan sürelere göre ihbar tazminatı ödemesini gerektirir.
Tazminatların Ödenmemesi Dava Açılmasını Gerektirir
Yeni çıkan yasaya göre arabuluculuk yolu ile tazminat sorunları çözülmekte, arabuluculuk yapan mercii her iki tarafla görüşmek suretiyle hakların iadesine yönelik bir zemin oluşturmaktadır. Ancak arabulucu tarafından herhangi bir uyuşma sağlanamaması halinde işçi iş mahkemesine dava açmak suretiyle haklarını savunabilmektedir. Mahkeme aşaması oldukça ayrıntılı ve uzun süreli dava süreçlerini kapsayabilmektedir.
Bu sebeple özellikle tazminat davalarında uzman hukukçulardan destek alınması tavsiye edilmektedir iş mahkemelerinde yaygın olan yöntem, tanık ifadelerine göre kanaat oluşturmak olsa da, yazılı belgelerin sunulması her zaman öncelikli değerdedir. Bu sebeple işten çıkarılan işçi birlikte çalışacağı Avukata lehine olabilecek bordro, puantaj cetvelleri, mesai planlamaları vb. gibi tüm belgeleri temin ederek vermelidir.
Tazminatsız işten Çıkarılma Gerekçeleri Nelerdir?
İş Kanunu, bazı haller işverene tek taraflı iş akdinin feshi ile birlikte işçiyi tazminatsız olarak işten çıkarabilme hakkı tanımaktadır. Bu sebeple işçinin Kanunda belirlenmiş olan haklı işten çıkarma koşullarına özen göstermeleri gereklidir.
- Ahlak kurallarına aykırı davranışlar
- İşe giriş öncesi sahip olunan özellikler hakkında verilen yanlış bilgiler,
- Başka bir işçiye tacizde bulunmak
- İşverenin güvenini kötüye kullanmak
- İşyerinde hırsızlık,
- İşin yürütülmesi ile ilgili meslek sırlarının üçüncü kişilere açıklanması
- İşyerinde işlenen bir suçtan dolayı 7 günden fazla hapis cezasına çarptırılmak,
- İzinsiz olarak peş peşe 2 gün işe gelmemek
- İş güvenliğinin işçi tarafından tehlikeye atılması
- İşlediği bir kusur sebebiyle ortaya çıkan hasarın işçinin 30 günlük ücretinden fazla olması
Yukarıda sıralanan durumlar dışında haksız olarak işten çıkarıldığını düşünen bireylerin, en kısa süre içerisinde bir hukuk bürosundan destek alması ve sürecin profesyonel bir şekilde yürütülmesini sağlaması gerekir.
Diğer Yazılarımız: