Bir işçinin çeşitli sebepler nedeniyle işinden ayrılması durumunda, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işçiye ödenmesi gereken tazminat olan kıdem tazminatı, işçi hakları açısından üzerine en çok konuşulan konuların başında gelmektedir. Yıllarca çalışıp emeğinin karşılığını almak isteyenler için kıdem tazminatı alabilmenin elbette bazı koşulları bulunmaktadır. Aynı zamanda, son dönemlerde en çok konuşulan konulardan biri de taşeron işçilerin kıdem tazminatı açısından ne gibi hakları olduğudur. Taşeron işçinin kıdem tazminatına yönelik, elbette bir takım düzenlemeler mevcut. Taşeron işçinin kıdem tazminatı hakkı konusunda merak edilen başlıkların detaylarını yazımızda bulabilirsiniz.
Kıdem tazminatı ister kamu, ister özel sektörde olsun tüm çalışanları en yakından ilgilendiren konu. Hayat boyu emek verip çalıştıktan sonra kazanılan bir hak olan kıdem tazminatı, emeğin karşılığını bulması adına sağlanmış önemli haklardan biridir. Aynı zamanda, taşeron işçi ve taşeron işçilerin hakları gibi konular da Türkiye’nin önemli gündem maddeleri arasında yer almaktadır. Ancak, taşeron işçinin kıdem tazminatı ile ilgili düzenlemeler daha çok kamu alanında taşeron olarak çalışan işçilere yönelik olarak düzenlenmektedir.
Kıdem Tazminatı nedir? Kıdem Tazminatının Detayları Nelerdir?
Taşeron işçinin kıdem tazminatı açısından haklarının neler olduğuna bakmadan önce şöyle bir genel olarak kıdem tazminatının ne olduğuna bakalım. Bilindiği gibi, 4857 sayılı İş Kanunu, işçi, işveren ve devlet arasındaki hak ve sorumlulukları düzenletyn temel bir hukuksal norm olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat kıdem tazminatı yasal düzenlemeleri 4857 sayılı İş Kanundan önce yürürlükte bulunan 1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlüğünü koruyan 14. maddesi gereği tarafları bağlamaktadır. Bu kapsamda çalışanlara kıdem tazminatı ödenmesinin ise belli şartları bulunmaktadır. İlk olarak kıdem tazminatı ödenmesi için aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl çalışmış olmak gerekmektedir. İş sözleşmesinin işveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle feshedilmiş olması; işçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmiş olması da yine kıdem tazminatı almaya hak kazandırır. Bunlarla birlikte, askerlik görevi dolayısıyla işçinin işinden ayrılmak durumunda kalması, emeklilik hakkı, kadın çalışanların evlenmesi sonucunda evlilik tarihi itibariyle 1 yıl içerisinde tazminat başvurusunda bulunması, çalışanın hayatını kaybetmesi gibi durumlarda da işveren kıdem tazminatı ödeyebilmektedir. Peki, ya çalışan bir taşeron işçiyse… Şimdi de taşeron işçinin kıdem tazminatı konusundaki haklarına bir göz gezdirelim.
Taşeron İşçinin Kıdem Tazminatı
Taşeron işçilik ve taşeron işçilerin kadroya alınması gibi konular, Türkiye’de İş Hukuku’nun önemli konu başlıklarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda, taşeron işçilerin kıdem tazminatı konusundaki haklarını 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan 112. maddeye göre ele almak gerekmektedir. 112. madde, “Kanuna veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kurum ve kuruluşların haklarında bu kanun ve 854, 5953, 5434 sayılı kanunların hükümleri uygulanmayan personeliyle, kamu kuruluşlarında sözleşmeli olarak istihdam edilenlere mevzuat veya sözleşmelerine göre kıdem tazminatı niteliğinde yapılan ödemeler kıdem tazminatı sayılır” demektedir.
Taşeron işçi olarak çalışmakta olan işçinin hak etmiş olduğu kıdem tazminatı, yıllık izinlerin hesaplanmasına benzer bir hukuki sürece tabi tutulmaktadır. Taşeron işçilerinin kıdem tazminatlarını ödeme yükümlülüğü 11 Eylül 2014 tarihinden itibaren kamu kurumlarına devredilmiştir. Farklı işyerlerinde taşeron olarak geçirilmiş olan kıdem süreleri ise kamu kurumu bünyesindeyse, kıdem tazminatının ödenmesinin muhatabı da kamu kurumu olmaktadır.
Taşeron İşçiler Kadroya Geçince Kıdem Tazminatı Ne Olmaktadır?
Taşeron olarak çalışan işçilerin kadroya alınması da bu kapsamdaki başka bir gündem maddesi olarak dikkat çekmektir. Bu da beraberinde taşeron işçilerin kadroya alınması durumunda kıdem tazminatının ne olacağı sorusunu beraberinde getirmektedir. Kadroya girmek için kıdem tazminatın hakkından feragat etmeye zorlanan taşeron işçiler ne yapabilirler, bu durumdaki işçilerin hakları nelerdir?
Taşeron olarak işçilerin kadroya alınması sürecinde en çok sordukları sorular arasında “Kadroya geçince kıdem tazminatlarımız ne olacak?”, “Geçmişe dönük hak ve alacaklarımızdan feragat ettiğimizde, kıdem tazminatlarımızı alamayacak mıyız?”, “Kadroya alınmazsak kıdem tazminatlarımız ödenecek mi?” gibi sorular yer almaktadır. Şöyle ki, her hukuk devleti için şunu söylemek mümkündür: Doğmamış bir haktan feragat edilemez, dolayısıyla da kıdem tazminatlarına dokunulması söz konusu değildir.
Kanun Hükmünde Kararname Ne diyor?
696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 1 Ocak 2018 tarihli tebliği, merkezi idarelerde kadroya, yerel idarelerde şirketlere geçirilecek işçilerin kıdem tazminatları ile ilgili herhangi bir düzenleme içermemektedir. Öte yandan Kanun Hükmünde Kararname ile şöyle bir şart da getirilmiştir:
“En son çalıştığı idare ile kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı iş sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında, herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklardan feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek.”
Bu şartla birlikte, taşeron olarak çalışan bir işçinin başvuru sırasında beyanda bulunması ve sınavda başarılı olup kadroya/şirkete geçişe hak kazandığında bu haklardan feragat ettiğine dair sulh sözleşmesi imzalaması gerekmektedir. Ayrıca, beyan başvuru formuyla birlikte bu gerçekleştirilebildiğinde, taşeron olarak çalışan işçinin haklarından feragat ettiğini ayrıca beyan etmesine gerek yoktur.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanmaktadır?
Taşeron işçinin kıdem tazminatı hakkına değinmişken, kıdem tazminatının nasıl hesaplandığına da bakmakta fayda var. İşçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince geçen her tam yıl için, işverenin 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödemesi gerekmektedir. Bir yıldan artan süreler için, yine aynı oran üzerinden ödeme yapılmaktadır. Kıdem tazminatı hesaplanırken yalnızca damga vergisi kesintisi yapılmaktadır. Bu kesinti %0,759’dur. Kıdem tazminatı hesaplanırken esas ücretin bir tavanı bulunmaktadır ve bu tavan ücreti devlet belirlemektedir. Tavan ücret devlet tarafından her sene yeniden belirlenir. 2019 yılı ilk 6 ayı için kıdem tazminatı tavanı 6.017,00 TL’dir.
Diğer Yazılarımız: