Çalışanların en çok merak ettiği ve kafaları en çok karıştıran konuların başında kıdem tazminatı gelmektedir. En son iş yerinde kaç yıl çalıştığımız mı önemli mi yoksa çalışma hayatımızın tümü için geçerli? Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır? Kimler kıdem tazminatı alabilir? Kıdem tazminatı almanın şartları nelerdir? Yıllarca çalışıp emek verenler, artık bu sorulara takılıp kalmasınlar. Kıdem tazminatıyla ilgili merak ettiğiniz soruların yanıtlarını yazımızda bulabilirsiniz.
Bir iş yerinde yıllarca çalışıp bir mesleğe emek verenler için emeğinin karşılığını kıdem tazminatı olarak alabilmek oldukça önem taşımaktadır. Ancak koşulları konusunda kafalar hep karışık. Kim ne kadar kıdem tazminatı alabilir, herkes kıdem tazminatı alabilir mi? Kendi isteğiyle işinden ayrılanlar kıdem tazminatı alabilirler mi? Kıdem tazminatı alma şartları nelerdir, gibi soruların yanıtları net olmayınca, hesaplarda hatalar yapılabilmektedir. Özellikle bu konuda sık sık yapılan düzenlemeler ve yine medyada çıkan çeşitli haberler de bu kafa karışıklıklarını ve hataları önlemeye yönelik olarak gerçekleştirilmektedir.
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, bir işçinin çeşitli sebepler nedeniyle işinden ayrılması durumunda, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işçiye ödenmesi gereken tazminattır. Ancak kendi isteğiyle işinden ayrılanların bu tazminatı alamayacaklarını belirtelim. Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi, kadın çalışanın evlenmesinin ardından bir yıl içerisinde kendi isteğiyle işinden ayrılması veya işçinin hayatını kaybetmesi gibi sebepler dışında… Kıdem tazminatı alabilmek için aynı işverene bağlı işyerlerinde en az bir yıl çalışmak gerekmektedir. Son işyerindeki çalışmalar için ödenen kıdem tazminatı, her hizmet yılı için en son 30 günlük brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır.
Kapsamı Genişledi
Kıdem tazminatı konusunda yeni düzenlemeler mevcut. Halen 8 Eylül 1999 yılından önce işe girişi olanlara 15 yıl ve 3600 gün koşuluyla tanınan; emekliliği ya da işten çıkarılmayı beklemeden kıdem tazminatı alma hakkının kapsamı genişletildi. 9 Eylül 1999’dan sonra ilk kez işe girenler, Eylül 2019’dan itibaren 7000 gün primi doldurmuşlarsa tazminatlarını alarak işlerinden ayrılabilecekler. Eylül 2024’ten itibaren ise 25 yıl sigorta ve 4500 iş gününü dolduran tüm çalışanlar kıdem tazminatı hakkından faydalanabilecek.
Kimler, Hangi Koşullarda Kıdem Tazminatı Alabilir?
Kıdem tazminatı konusunda en çok soru işareti yaratan konu, kimlerin, hangi koşullarda kıdem tazminatı alabileceği konusu. Bu bağlamda, bir işçinin işe giriş tarihine göre koşullar şöyle:
*8 Eylül 1999’dan önce işe girilmişse 15 yıl sigorta, 3600 gün prim.
*9 Eylül 1999-30 Nisan 2008 tarihleri arasında işe girilmişse 25 yıl sigorta, 4500 gün prim.
*1 Mayıs 2008’den sonra işe girilmişse 25 yıl sigorta, 5400 gün prim.
*9 Eylül 1999’dan sonra işe girilmişse sigortalılık süresi şartı aranmaksızın 7000 prim günü.
*9 Eylül 1999 tarihinden sonra işe başlayanlar emekli olmadan kıdem tazminatını alma hakkını 2024 yılından itibaren elde edebilecekler. Öte yandan 20 yıl boyunca kesintisiz olarak çalışanlar ve 7000 gün prim ödeyenler 2019 yılının Eylül ayından itibaren emekli olmayı beklemeden kıdem tazminatı alamaya hak kazanabilecek.
“İşten kendi isteğiyle ayrılanlar kıdem tazminatı alabilir mi?” yine bu konudaki önemli soru başlıklarından biri. Normal şartlarda işçinin kendi isteğiyle işinden ayrıldığı taktirde kıdem tazminatı alma hakkı yoktur. Ancak bu konuda istisnai bazı durumlar da bulunmaktadır. İşçinin işi bırakması durumunda tazminat alabileceği sebepler ise şunlardır:
*İşyerindeki çalışma şartlarının ağırlığı nedeniyle işçinin sağlığı bozulması.
*İşyerinde uygulanan psikolojik şiddetin belgelenmesi… Eğer işçi istifaya zorlandıysa, bunu belgelemesi sonucu kıdem tazminatı alabilmektedir.
*İşçinin ücretinin kanun hükümleri ya da sözleşmede yazılan şartlara göre ödenmemesi.
*İşçinin aldığı ücretin yanı sıra sosyal yardım alacaklarının ödenmemesi.
*İşverenin, işçinin sigortasını geç veya eksik bildirmesi.
*İşveren tarafından, işçiden gizli olarak SGK’ya giriş ve çıkışının yapılması.
*Resmi tatillerde çalıştırılmasına rağmen işçiye ücret ödenmemesi…
*Yıllık izinlerin tam olarak ve işçinin hakları çerçevesinde kullandırılmaması…
*Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde evlilik nedeniyle ayrılması hakkı bulunmaktadır. Bu hak gereği kadın işçi kıdem tazminatı alabilmektedir.
*İşçinin askerlik görevi sebebiyle işten ayrılması…
*Tüm bunlarla birlikte, meslekte en az 5 yıl çalışmış olan gazeteciler istifa etseler bile kıdem tazminatı hakkında faydalanabilmektedirler.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Bir iş yerinde çalışmaya başladığı günden itibaren hizmet sözleşmesinin devamı süresince, her geçen tam yıl için işveren tarafından işçiye 30 günlük giydirilmiş brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Bir yıldan artan süreler içinse aynı oran üzerinden hesaplama ve ödeme yapılmaktadır. Kıdem tazminatı hesaplanırken yalnızca damga vergisi kesintisi yapılmaktadır. Kıdem tazminatı hesaplanırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini maddelerle sıralayacak olursak;
*İşçinin çalıştığı toplam süre hesaplanmaktadır. Tam olarak kaç yıl çalıştıysa bu süre işçinin son aldığı brüt ücret ile çarpılmaktadır. Aynı zamanda bu hesaplamaya yol, yemek masrafları gibi yan ödemeler de dahil edilmektedir.
*Çalışılan tam yıl sürenin dışında kalan küsuratlı süre varsa bu süre de gün olarak hesaplanmaktadır.
*Son brüt aylık ücret 30’a bölünerek günlük ücret hesaplanmaktadır. Tam yıla karşılık gelmeyen küsuratlı sürenin gün karşılığıyla bulunan günlük brüt ücret çarpılır ve elde edilen iki değer toplanarak çalışanın alacağı kıdem tazminatı ortaya çıkarılır.
*Eğer işçiye ödemesi işveren tarafından parça başına yapılıyorsa kıdem tazminatı, son 1 yıl içerisinde aldığı toplam ücret hesaplanmakta, yine son 1 yıl içinde çalıştığı gün sayısı bulunmakta ve bulunan toplam ücret, çalışılan toplam gün sayısına bölünerek günlük brüt ücret bulunmaktadır.
Diğer Yazılarımız: