İşçinin istifa etmesi halinde ihbar tazminatı alıp alamayacağı konusu sön dönemde İş Hukuku ve İşçi Hakları aşısından en çok tartışılan konuların başına geliyor. Peki, ihbar tazminatı konusundaki düzenlemeler neler? İstifa eden işçiler ihbar tazminatı alabilir mi? İhbar süreleri nedir? İşçiler ihbar sürelerine uymazlarsa neler olabilir? Bunlar gibi daha pek çok sorunun yanıtını yazımızda bulabilirsiniz.
İhbar Tazminatı Nedir?
İşçinin istifa etmesi halinde ihbar tazminatı alıp alamayacağı ve daha pek çok detay hakkında bilgi vermeden önce ihbar tazminatının ne anlama geldiğini bilmekte yarar vardır.
Esas anlamıyla açığa çıkarma, bildirme, açıklama, haber verme anlamlarına gelen ihbar kelimesi İş hukuku çerçevesinde ele alındığında son derece önemli bir kavram haline gelmektedir. İş Hukuku çerçevesinde bir işletmede belirsiz süreli sözleşmelerde, ilgili sözleşmenin feshedileceği karşı tarafa bildirilmelidir. Buradan da anlaşılacağı üzere bir işçi, işinden ayrılmadan önce bu kararını işverenine bildirmelidir. İşte bu bildirime İş Kanunu’nda “ihbar” denilmektedir. Ancak işçinin işverene, işten ayrılacağını bildirmesine dair belirlenmiş süreler ve sınırlar da bulunmaktadır. İhbar süreleri İş Kanunu çerçevesince, her iki tarafın da yani hem işçinin hem de işverenin haklarını koruyacak şekilde belirlenmiş ve her iki tarafa da avantaj sağlanması hedeflenmiştir. Her iki tarafın da haklarını güvence altına alan ihbar süresi uygulaması, çalışan tarafın bu süre zarfında yeni bir iş bulabilmesi adına avantaj elde etmesini sağlamakta, işveren tarafının ise bu süre zarfında iş kaybına uğramamasına, üretiminin durmamasına destek olmaktadır.
İhbar tazminatı İş Kanunu içindeki önemli maddeler arasında yer almaktadır. 4847 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesine göre iş sözleşmesini feshetmek isteyen işçi bu talebini yazılı olarak ve bildirim süresi kapsamında işverene iletmelidir. Buna “ihbar süresi” denilmektedir. Ancak böyle bir durumda işverenin işçiye ihbar tazminatı ödemesi gerekmemektedir. Ancak, istifa eden işçi, ihbar süresinden önce işverene işten ayrılmak istediğini bildirmemişse, işçinin işverene ihbar tazminatı ödemesi söz konusu olabilir.
Hangi Durumlarda İhbar Tazminatı Ödenir?
Oldukça tartışmalı bir konu olan ihbar tazminatı, her durumda ödenmemektedir. İş sözleşmelerinin fesih süreleri İş Kanunu’nca belirlenmiş durumdadır. Buna göre;
*İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından iki hafta sonra,
*İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından dört hafta sonra,
*İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için bildirimin diğer tarafa yapılmasından altı hafta sonra,
*İşi üç yıldan daha fazla sürmüş işçi için bildirimin yapılmasından sekiz hafta sonra sözleşme feshedilmiş sayılmaktadır.
Eğer iş sözleşmesi bu sürelere uygun şekilde feshetmediyse işçinin ihbar tazminatı alması söz konusu değildir. Aksine, işçinin işverene ihbar tazminatı ödemesi bile söz konusu olmaktadır. Unutulmaması gereken bir başka önemli nokta ise ihbar tazminatında bildirim sürelerinin bölünemez oluşudur. Aynı zamanda ihbar tazminatı bildirim süreleri kısmi şekilde de uygulanamaz. Bir işçi her ne sebeple olursa olsun, işinden kendi isteğiyle ayrılıyorsa, ihbar tazminatı talep edemez.
İhbar Tazminatı Miktarları
Eğer işçi kendi isteği dışında, işvereni tarafından işten çıkarılıyorsa, işveren de yine bu durumla ilgili İş Kanunu’nun belirlediği süre içerisinde işçiye bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Peki, ihbar tazminatı bedelleri nedir?
*Çalışma süresi 6 aydan az ise 2 haftalık ücret
*Çalışma süresi 6 aydan çok, 1,5 yıldan fazla ise 4 haftalık ücret
*Çalışma süresi 1,5 yıldan çok, 3 yıldan az ise 6 Haftalık ücret
*Çalışma süresi 3 yıldan daha fazla ise 8 haftalık ücret işveren tarafından işten çıkardığı işçiye ödenmek zorundadır.
Bunların yanı sıra, işveren işçiye iş sözleşmesinin feshedileceğini İş Kanunu’nda belirlenen süre kapsamında bildirdiği taktirde, işçiye her gün iki saat iş arama izni de vermek durumundadır. İşçi bu süreçte günlük 2 saatlik iş arama hakkını kullandıysa yine ihbar tazminatı talebinde bulunamaz. Ancak işçi, hakkı olan ihbar tazminatını alamazsa Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın Bölge Müdürlüklerine bir dilekçe ile başvurabilir ve işveren hakkında şikayette bulunabilir. Bunun üzerine söz konusu durum iş müfettişleri tarafından incelemeye alınır ve verilen karar sonucunda 30 gün içerisinde İş Mahkemesi’ne başvuruda bulunulabilir.
Diğer Yazılarımız:
İşten Çıkarılınca İşçi Nereye Başvurmalı?
Maaşını Alamayan İşçi Nereye Başvurmalı?