Yürütmenin durdurulması kararı bu kararın en önemli özelliği idari yargı alanına giriyor olmasıdır. Yürütmenin durdurulması kararının genel özelliklerinden bahsedecek olursak yürütmenin durdurulması kararı bir ara karardır.
Yargılama yapılıp yargılama bitiminden sonra idari işlem ya da idari eylemler ile alakalı olarak herhangi bir şekilde mahkemenin vermiş olduğu net bir karar ortada yoktur.
Sadece yargı süreci devam ederken belli bir süreliğine yürütmenin durdurulması kararı alınabilir. Ama bu ara karar olarak alınan yürütmenin durdurulması kararı idari işlemin devam etmeyeceği anlamına gelmez yani nihai bir sonuç oluşturmaz.
Yürütmenin Durdurulması Talebi Hakkında
Bir parantez açmak gerekirse siz idari işlemin tamamen ortadan kalkmasını istiyorsanız bunun için ayrıca iptal davası açmanız gerekir. Sadece iptal davası açılması idari işlemin yürütmesini kendiliğinden durdurmaz.
Yani siz iptal davasını açarak yürütmenin durdurulmasını sağlamış olmazsınız. Ya da iptal davası ile birlikte idari işlemin durdurulması talebi de oluşmuş sayılmaz. Siz idari işleme dair bir iptal davası açtığınızda mahkemeler otomatik olarak yürütmeyi durdurma kararını vermez.
Yürütmenin Durdurulmasını Mutlaka Talep Etmeniz Gerekir
Sizin yürütmeyi durdurma talebinizin özellikle olması gerekiyor. Çünkü mahkemeler talep üzerine yürütmeyi durdurma davasını görür. Mahkemeler talebi olan davaları incelediği için sizin yürütmeyi durdurma talebinizin olduğunu bilemez ve bu konuda da kendisi bir şey yapmaz. O yüzden sizin özellikle yürütmeyi durdurma talebinizin bu davada bulunması gerekiyor.
Diyelim ki davayı açtınız ama yürütmeyi durdurma talebinde bulunmadınız. Bununla ilgili şu durumdan faydalanabilirsiniz. İdari işlemin ortadan kalkması için iptal davası açtınız ve dava görülmeye başlanmış ise siz bu dava süreci devam ederken yürütmenin durdurulması talebini davanın her aşamasında isteyebilirsiniz.
Yürütmenin Durdurulması Talebinde İstisnai Durum
Siz yürütmenin durdurulması talebinde bulunmadan bazı durumlarda yürütmenin durdurulması kararı verilebilir. Bu istisnai durumlardan biri vergi mahkemelerinde açılan tam yargı davalarına ilişkin olarak vergi tarhiyatı davaları ile ilgili tahsil işleminin yürütmesi durdurulur.
Bu idari işlemlerde yürütmenin durdurulması talep olmadan yürütmenin durdurulması gerçekleşmektedir. Buradaki yürütmenin durdurulması kararının mahkeme tarafından verilmesi durumu sadece istisnai bir durumdur. Bunlar haricinde genel kural talep dâhilinde yürütmenin durdurulması kararının verilmesidir.
Kişilerin Bu Konuda Bilmesi Gerekenler
Sizin burada bilmeniz gereken vergi mahkemelerinde açılan tam yargı tavalarına ilişkin olarak vergi tarhiyatı davaları ile ilgili tahsil işleminin yürütmesinin durdurulması için talepte bulunmanıza gerek yoktur.
Mahkeme zaten sizin talebiniz olsun veya olmasın bu davada yürütmeyi durdurma işlemini gerçekleştirmektedir. O yüzden böyle bir davanız söz konusu olduğunda ayrıca yürütmenin durdurulması talebinde bulunmanıza gerek yoktur.
Yürütmenin Durdurulmasının İstenemeyeceği Durumlar
İdari işlem veya idari eylemler hakkında yürütmenin durdurulmasını isteyemeyeceğiniz durumlardan bir tanesi sizin dava açmış olduğunuz ilgili kanun maddesine Anayasada iptal davasının açıldığı gerekçesi ileri sürülerek yürütmenin durdurulması kararı istenemez. Yani bir kanun maddesi ile alakalı olarak idare mahkemelerine bir idari işlemden dolayı işlemin iptal edilmesi için iptal davası açacaksanız.
Daha sonra sizin dava açtınız ilgili kanun maddesi hakkında Anayasa Mahkemesi’ne bu ilgili kanunun yürürlükten kaldırılması için bir başvurunun bulunması iptal davası açacak olan taraflar ilgili kanunun Anayasa mahkemesinden kaldırılmasına dair açılan davayı kullanarak bu işlem kanuna aykırıdır diye bir gerekçe sunarak idari bir işlemin durdurulmasını isteyemez.
Peki Neden İstenemez?
Çünkü Anayasa Mahkemesi’nin ilgili kanunu araştırması farklı bir durumda gerçekleşmektedir. Anayasa Mahkemesi o kanunun diğer kanunlarla konumuna bakacak daha sonra uygun olup olmadığına karar verecek ama idari işlemin ortadan kaldırılması durumunda yapılması gereken ise sadece o idari işlemin hukuka uygun olup olmadığına bakılmasıdır.
O yüzden bu durumda Anayasa mahkemesine açılan bu dava kullanılamaz ve yürütmenin durdurulması ya da işlemin iptal edilmesi istenemez. Kaldı ki kanun hala yürürlükte iken kanunun yaptırımları aktif olarak yapılmaya devam edilir. Kanun Anayasa tarafından incelenip kaldırılıncaya kadardır.
Yürütmenin Durdurulmasına Hangi Gerekçelerle İsteyebiliriz
İdari yargı yerlerine açılacak herhangi bir davada taraflar idari işlemin durdurulmasını bazı gerekçelerin oluşmasıyla isteyebilirler. Bu gerekçelerden ilki söz konusu idari işlemin açık bir şekilde kanuna aykırı olması durumunda yürütmenin durdurulmasını isteyebilirler.
Yürütmenin durdurulmasını isteyebilmeleri için ikinci gerekçe ise geriye döndürülemeyecek ve telafisi mümkün olmayan zararların oluşması ihtimali varsa bu durumda geriye döndürülmesi zor durumları ileri sürerek taraflar yürütmenin durdurulmasını talep edebilirler.
Yürütmenin durdurulması talebinin de üçüncü gerekçe ise bu ilk iki gerekçenin ikisinin de söz konusu olması durumunda gerekçeler ikisi de öne sürülerek ister gerekçelerden bir tanesi öne sürülerek yürütmenin durdurulması talebi istenebilir.
Yürütmenin Durdurulması Talebine Örnek
Buna bir örnek vermek gerekirse idare tarafından yıkılması söz konusu olan bir bina varsa ve taraflar bu binanın yıkımının iptal edilmesi için iptal davası açmışlar ise ve idari işlemin gerçekleştirilmesi sonucunda binanın tekrar aynı şekilde yapılamayacağından dolayı taraflar geriye döndürülemez telafisi güç bu durumdan dolayı yürütmeyi durdurma talebinde bulunulur.
O yüzden geriye dönüşü olmayan işlemler gerçekleştirilmeden önce yürütmenin durdurulması talebinde bulunulması gerekir. Eğer mahkeme gerçekten geriye dönüşü olmayacak bir işlem tespit ederse yürütmenin durdurulmasına karar verebilir.
Mahkemenin Verebileceği Kararlar
Yürütmenin durdurulması işlemi mahkemenin vereceği nihai karara kadar devam eder. Mahkeme yürütmenin devam etmesi ya da iptal davasının sonucu olarak yürütme işleminin iptal edilmesi kararını verebilir.
Bu durumda yürütmesi durdurulan işlem kaldığı yerden devam eder 30 gün içerisinde idarede yürütme işlemini devreye sokar. Eğer ki yürütme işlemi iptal ile sonuçlanmışsa yürütme devam etmez, yürütmenin durdurulmasından önce verilmiş zararlar tarafların talebi üzerine idare tarafından karşılanır.
Mahkeme yürütme işleminin devam etmesine karar verirse bu durumda idarenin vermiş olduğu karar nihai bir karar olmakla birlikte üst mercilere taşınabilmektedir. Hala idarenin hukuka aykırı bir işlem gerçekleştirdiğini düşünüyorsanız bu durumda mahkemenin vermiş olduğu kararı İstinaf yolu ile temize götürebilir ya da gerekli mercilere itiraz edebilirsiniz.
Yürütmenin Durdurulması Kararında İtiraz Mercileri
Eğer kararı ilk derece idare ya da vergi mahkemesi vermiş ise mahkemenin vermiş olduğu karardan sonra 7 gün içerisinde ilk derece mahkemesinin bağlı olduğu Bölge İdare Mahkemesine (BİM) itirazda bulunabilirsiniz.
Kararı veren birim Bölge İdare Mahkemesi (BİM) ise kararı veren Bölge İdare Mahkemesine en yakın başka bir Bölge İdare Mahkemesine (BİM’e) 7 gün içerisinde itiraz edebilirsiniz.
Son olarak eğer karar Danıştay dava daireleri arasından biri tarafından Verilmiş ise Danıştay dava dairelerinin vermiş oldu karara karşı 7 gün içerisinde bu sefer Danıştay’a itiraz yoluna gidebilirsiniz.
Yürütmenin Durdurulması Talebinde Dikkat Etmeniz Gerekenler
İptal davası açmış iseniz her aşamada yürütmenin durdurulması talebinde bulunabilirsiniz. Anayasaya kanunun kalkması ile ilgili açılmış davaları kullanarak yürütmeyi durdurma kararı isteyemezsiniz. 2 tane gerekçeyle yürütmenin durdurulması talebinde bulunabilirsiniz.
İdarenin hukuka aykırı işleminde diğeri telafisi mümkün olmayan işlemlerdir. Mercilere itiraz ederken süreler önemlidir. Üç itiraz için 7 günlük bir süreniz bulunmaktadır. Kararları itiraz merciine taşıdığınızda mercilerden çıkacak kararlar artık nihai kesin kararlardır.