İş Kanunu, işçilerin işten çıkarılmaları veya iş sözleşmelerinin belirli nedenlerle sonlanması durumunda çeşitli tazminat hakları sunmaktadır. İşçilerin haklarının korunması, çalışma hayatında güvenli bir ortam oluşturulması açısından büyük önem taşır. İşçi tazminat hakları, işçinin çalıştığı süre, işten çıkarılma nedeni ve sözleşme türüne göre değişiklik gösterebilir. İşte işçilerin en yaygın tazminat hakları ve türleri:
1. Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin aynı işyerinde en az bir yıl çalıştıktan sonra iş sözleşmesinin kanunda belirtilen nedenlerle sona ermesi durumunda ödenen bir tazminat türüdür.
- İşçinin işveren tarafından haksız bir şekilde işten çıkarılması,
- İşçinin haklı nedenle işten ayrılması,
- İşçinin emekliye ayrılması,
- Erkek işçinin askerlik sebebiyle işten ayrılması,
- Kadın işçinin evlilik nedeniyle işten ayrılması (evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde).
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her bir yıl için 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır.
2. İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshi durumunda, karşı tarafa önceden bildirim yapılmaması halinde ödenir. İşverenin işçiyi, kanunda belirlenen ihbar sürelerine uymadan işten çıkarması durumunda ödenmesi gereken bir haktır.
İhbar süreleri şunlardır:
- 6 aydan az çalışanlar için: 2 hafta,
- 6 ay – 1,5 yıl arası çalışanlar için: 4 hafta,
- 1,5 yıl – 3 yıl arası çalışanlar için: 6 hafta,
- 3 yıldan fazla çalışanlar için: 8 hafta.
Ayrıca, işçinin haklı bir neden olmaksızın işten ayrılması durumunda da işveren ihbar tazminatı talep edebilir.
3. Fazla Çalışma Ücreti
İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu sürenin üzerinde çalışılan her saat için işçiye normal ücretin yüzde 50 fazlası ödenir. İşçinin fazla mesai yaptığı halde bu ücreti alamaması durumunda dava açarak hakkını talep etme hakkı vardır.
4. Ayrımcılık Tazminatı
İşverenin, işçilere eşit davranma ilkesine aykırı davranması durumunda işçi, ayrımcılık tazminatı talep edebilir. Bu tür tazminat, cinsiyet, yaş, ırk, etnik köken veya dini inanç gibi nedenlerle ayrımcılığa uğrayan işçiye ödenir.
5. Manevi Tazminat
İşyerinde mobbing, hakaret veya fiziksel zarar gibi işçinin kişilik haklarına saldırı teşkil eden durumlarda manevi tazminat talep edilebilir. Bu tür tazminat, işçinin uğradığı manevi zararın telafi edilmesi amacıyla ödenir.
6. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminatı
İşçinin iş kazası geçirmesi veya meslek hastalığına yakalanması durumunda, hem maddi hem de manevi tazminat talep etme hakkı vardır. İş kazasında işverenin ihmali bulunması halinde tazminat miktarı artabilir.
7. Haksız Fesih Tazminatı
İşverenin işçiyi haklı bir neden olmaksızın işten çıkarması durumunda işçi, haksız fesih tazminatı talep edebilir. İşçi, işe iade davası açarak da işine geri dönme hakkı elde edebilir.
Bozdağ Hukuk Bürosu ile Haklarınızı Koruyun
İşçi tazminat haklarınızın korunması ve doğru şekilde talep edilmesi için uzman bir avukattan destek almanız önemlidir. Bozdağ Hukuk Bürosu, iş hukuku alanındaki tecrübesiyle işçilerin haklarını güvence altına alır. Tazminat talepleriniz ve dava süreçleriniz için bize başvurabilirsiniz.