İş Mahkemesine Başvuru Nasıl Yapılır?
İş mahkemeleri işçi-işveren arasındaki uyuşmazlıklara bakmakla görevli olarak kurulmuş özel ihtisas mahkemelerindendir.
Bu uyuşmazlıklar iş davalarının konusunu oluşturur. İş davalarını şöyle açıklayabiliriz:
İşçi ve işveren arasındaki iş sözleşmeleri, yani hizmet akdi veya İş Kanunu’ndan doğan hak ve alacaklarla ilgili görülen davalardır.
İş mahkemeleri kurulmadan önce işçi ve işveren arasındaki ihtilaflardan kaynaklanan davalar Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülmekteydi.
İş mahkemelerinin kurulmasını takiben İş Kanunu’ndan doğan davalar bakımından görevli mahkeme İş Mahkemesi olmuştur fakat iş mahkemelerinin bulunmadığı yerde iş davalarına bakmakla görevli Asliye Hukuk Mahkemeleri görevli kılınmıştır.
İşçinin ödenmeyen maaşlarına ilişkin talepleri, kıdem tazminatına ilişkin alacakları, iş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından sebepsiz veya geçersiz bir sebebe dayandırılarak feshedilmesi durumunda işe iade davası ya da haksız feshe ilişkin tazminat, ihbar tazminatı talepleri ve benzeri birçok hak ve talep, davacı işçi veya işveren tarafından iş mahkemelerine götürülmektedir.
Ayrıca yürürlüğe giren yeni düzenleme ile birlikte iş uyuşmazlıklarında zorunlu arabuluculuk sistemine geçilmiştir.
İş sözleşmesi geçersiz bir sebebe dayandırılarak feshedilen ya da benzer bir haksızlığa uğrayan işçi ilk önce arabulucuya başvurmalıdır. Arabulucuyla da ihtilaf çözülmez ise bu hususu tespit ettirmek suretiyle İş Mahkemesi’ne başvurmak zorundadır.
İş Mahkemesi’nde Hangi Davalar Görülür?
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 5. Maddeye göre İş Mahkemesi’nin görevleri şunlardır:
İşçiler ile işveren veya işveren vekilleri arasında, iş ilişkisi nedeniyle sözleşmeden veya kanundan doğan her türlü hukuk uyuşmazlıklarına iş mahkemesi bakmakla görevlidir. İşçiler haricinde gemi adamları ve gazetecilerin iş ilişkisi nedeniyle açtıkları her türlü dava hakkında yargılama yapma görevi de İş Mahkemesi’ne aittir.
İş Mahkemesi’nde görülecek davalar hususunda kanunda düzenleme yapılmış olmakla beraber bu davalara başlıca aşağıdaki dava çeşitleri örnek verilebilir:
- Kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin davalar,
- İşe iade davası,
- Hizmet tespit davası,
- Ücret alacaklarına ilişkin davalar,
- Fazla mesai alacağına ilişkin davalar.
İş mahkemelerinde (İş Mahkemesi olmaması halinde Asliye Hukuk Mahkemelerinde) iş davaları 2 şekilde açılabilecektir.
- Davacının dava dilekçesi ile başvurması,
- İdari makamların başvurması.
İŞ DAVALARI HANGİ MAHKEMELERDE GÖRÜLÜR?
İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yerel mahkemesinde bakılabileceği gibi işçinin işini yaptığı iş yeri için yetkili mahkemede de bakılabilir.
İş mahkemelerinde şifahi yargılama usulü uygulanır. İlk oturumda mahkeme, tarafları sulha teşvik eder. Uzlaşamayan taraflar veya vekillerinden birisi gelmediği takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında hüküm verilir.
*İş davalarıyla ilgili önemli bir bilgiyi paylaşmayı faydalı görüyoruz. Bazı uyuşmazlıklar için İş Mahkemesi’ne dava açılmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu vardır. Zorunlu arabuluculuk, bu uyuşmazlıklar açısından dava şartıdır.
Yani, arabulucuya gitmeden doğrudan İş Mahkemesi’ne açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir.
İş Mahkemesi’nde Açılacak Davalarda İhtarname
İş mahkemelerinde açılacak davalar bakımından, dava öncesinde karşı tarafa ihtarname gönderme yani temerrüde düşürme sizin lehinize bir durum teşkil edecektir.
Zira ihtar, sizin iyi niyetli olarak dava konusu durumu karşı tarafa bildirdiğinize dair bir delil teşkil etmektedir.
Hak Düşürücü Süre Nedir?
Hak düşürücü süre, tamamlanmasıyla birlikte, kişinin sahip olduğu haktan artık yararlanmayacağı süreyi ifade etmektedir.
Örneğin; işe iade başvurusu yapmak isteyen işçi, işten çıkarıldıktan sonra 1 ay içinde arabulucuya başvurmazsa iş güvencesi hükümlerini yitirir.
Benzer şekilde, işe iade talebiyle arabulucuya başvuran ve işverenle uzlaşamayan işçi 2 hafta içinde mutlaka davasını açmalıdır; aksi takdirde işe iade davası açma hakkını sonsuza dek yitirir.
Belirttiğimiz durumları yaşayanların bu sürelere çok dikkat etmesi gerekir.
İş Mahkemesi’nin Yargılama Usulü Nasıldır?
İş mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır. Basit yargılama usulünün özellikleri şunlardır:
Basit yargılama usulünde mahkemede dava açılması ve davaya cevap verilmesi bir dilekçe ile olur.
- Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren 2 haftadır. Taraflar cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçesi veremezler.
- Taraflar dilekçeleri ile birlikte, tüm delillerini açıkça ve hangi olayın delili olduğunu da belirterek bildirmek; ellerinde bulunan delillerini dilekçelerine eklemek ve başka yerlerden getirilecek belge ve dosyalara dilekçelerinde yer vermek zorundadır.
- İddianın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı dava açılmasıyla; savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesiyle başlar.
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun kanun yollarına ilişkin hükümleri, iş mahkemelerince verilen kararlar hakkında da uygulanır. Kanun yoluna başvuru süresi, ilamın taraflara tebliğinden itibaren işlemeye başlar. Kanun yoluna başvurulan kararlar, bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay’ca ivedilikle karara bağlanır.
İş Mahkemesi’nde Dava Açmanın Zaman Aşımı Süresi Nedir?
İş mahkemelerinde açılacak olan kıdem ve ihbar tazminatlarına ilişkin davalar, işçinin işten ayrıldığı tarihten itibaren 10 sene içerisinde açılmalıdır.
İşçinin ücret ve benzeri alacaklarından kaynaklanan diğer davalar bakımından zaman aşımı süresi alacağın başlangıç tarihinden itibaren 5 yıldır.
İş Mahkemesinde Açılan Dava Ne Kadar Sürer?
İş mahkemelerinde açılacak davaların ne kadar süreceği hususu, esasen davanın açıldığı adliyenin ve mahkemenin iş yükü ile doğrudan ilişkilidir. Bu anlamda mahkemenin iş yoğunluğuna göre bu süre artıp azalmakla birlikte ortalama 8-10 ay arasında sürmektedir fakat istisna durumlar da mümkündür.
İş Davalarında Avukat Tutmak Zorunlu Mu?
İş mahkemelerinde açılacak davalar avukat tutmak zorunlu değildir. Bu anlamda dilekçenin usule uygun olarak İş Mahkemesi’ne sunulması şartıyla dava açılabilir.
Bununla beraber iş mahkemelerinde açılacak davalar bakımından herhangi bir hak kaybına uğramamak ve olası bir mağduriyet yaşamamak adına İş Hukuku bilgisine vakıf olan bir avukattan hukuki destek almanız yararlı olacaktır.
İş Kazası Halinde Açılacak Davalar Nelerdir?
İş kazası, işçinin yaralanması veya ölümü ile de sonuçlanabilir. Dolayısıyla böyle bir durumla karşılaşıldığında ilgili kolluk birimi ve Cumhuriyet Savcısı gerekli soruşturmayı yaparak olayın sorumluları aleyhine ceza davası açacaktır.
Bunun yanı sıra işçi veya (işçinin ölümü hâlinde) kanuni mirasçıları tarafından da hukuk davaları açılabilecek, tazminata yönelik talepler bu davalarla ileri sürülebilecektir.
Ayrıca iş kazası hâlinde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından açılacak rücu davaları da söz konusudur. Bu davalarda iş kazasının meydana gelmesindeki kusurun işverene ait olması veya üçüncü bir kişiye ya da işçiye ait olması durumlarında SGK, ödemiş olduğu maddi tutarı rücu edebilecek ve bunu dava konusu yapacaktır.
SONUÇ
İş Mahkemesi’ne başvuru nasıl yapılır? sorusuna cevap aradığımız yazımızda iş davaları ve iş mahkemeleri hakkında da bilgiler vermeye çalıştık.
Önemle belirtelim ki iş mahkemelerine başvurarak dava açmak her çalışan için muhtemel bir durumdur.
Hiçbir çalışanın ve iş verenin iş yerinde dava konusu olabilecek bir durumla karşılaşmamasını dileriz.
İşçinin ve işverenin mahkemeye başvurması en son yapacakları arasında yer alır genellikle.
İyi, saygılı bir diyalogla kurulan kuvvetli bir iletişim mahkemelerden çok daha iyi sonuç gösterecektir.
Her şeye karşın dava sürecine girilmişse dava başvurusu yapmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğunu yazı sonunda bir kez daha hatırlatmak isteriz. Yoksa haklıyken açılacak bir davanın reddedilme durumu söz konusu olacaktır.