İş Mahkemesi İstinaf Kararları Nelerdir?
Çalışma hayatında işçiyle işveren arasında meydana gelen uyuşmazlıkların kendi içinde çözülememesi sonunda İş Mahkemesi’ne götürülmesi durumu ortaya çıkabilir.
Yasal işleyiş gereği önce arabulucuya başvurulur, sorunun çözülmemesi hâlinde artık dava başvurusu yapılabilecektir.
İş Mahkemesi’nde görülebilecek dava türlerinden bahsedelim:
- Kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin davalar,
İşe iade davası,
Hizmet tespit davası,
Ücret alacaklarına ilişkin davalar,
Fazla mesai alacağına ilişkin davalar.
İSTİNAF MAHKEMESİ NE ZAMAN DEVREYE GİRER?
Davada, hakkında olumsuz karar verilen taraf, kararı temyiz yoluyla istinaf mahkemesine götürebilir.
Burada temyiz ve istinaf kavramları üzerinde durmayı faydalı görüyoruz.
Temyiz; hakkınızda verilen kararın üst mahkeme tarafından incelenmesi demektir.
Adli yargıda üst mahkeme Yargıtay, idari yargıda ise Danıştay’dır. İdare ve vergi mahkemelerinin bazı kararlarına karşı bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir. Temyiz, yasal süresi içerisinde mahkemeye verilecek bir dilekçe ile yapılır.
İstinaf, ilk derece mahkemeleri tarafından verilmiş kararların; olay yönünden veya hukuki yönden üst dereceli mahkemeler tarafından denetlenmesidir.
Bölge adliye ve bölge idari mahkemeleri, istinaf mahkemeleri olarak bilinir.
İSTİNAF MAHKEMELERİNİN VERECEĞİ KARARLAR NELERDİR?
Ceza Muhakemeleri Kanunu’na göre istinaf mahkemesinin verebileceği kararlar kısaca şunlardır:
1.İstinaf başvurusunun “esastan reddi” kararı,
2.İstinaf başvurusunun “düzeltilerek esastan reddi” (düzelterek onama) kararı,
3.İstinaf başvurusunda hukuka aykırılık (CMK 289) tespit edilmesi durumunda “hükmün bozulmasına ve dosyanın yeniden karar verilmek üzere yerel mahkemeye gönderilmesi” kararı,
4.“Davanın istinaf mahkemesinde yeniden görülmesi” kararı.
Şimdi bu kararları kısaca açıklamaya çalışalım:
— İstinaf başvurusunun “esastan reddi” kararı:
İstinaf mahkemesi kararlarından ilki esastan ret ya da düzelterek ret kararıdır. İstinaf başvurusunun dosya üzerinden inceleme neticesinde esastan reddi, ilk derece mahkemesi kararının yerinde olduğunu bölge adliye mahkemesi tarafından tespiti anlamına gelir. İlk derece ceza mahkemesinin kararında usul ve esasa ilişkin bir hukuka aykırılık bulunmuyorsa istinaf başvurusu esastan reddedilir.
İstinaf başvurusunun esastan reddi hâlinde istinaf talebinde bulunan taraf, koşulları sağlamakta ise temyiz başvurusu yapabilir.
Dolayısıyla istinaf mahkemesi kararlarına karşı koşullarını sağlıyorsa kanun yolu açıktır. Ancak temyiz başvurunda bulunabilmek için istinaf mahkemesi kararının temyiz edilemeyecek kararlardan olmaması gerekir.
— İstinaf başvurusunun “düzeltilerek esastan reddi” (düzelterek onama) kararı:
Bu durumda bölge adliye mahkemesi, ilk derece ceza mahkemesinin kararında bazı hukuka aykırılıklar tespit etmiş olmaktadır.
Ancak, bölge adliye mahkemesince tespit edilen hukuka aykırılıklar, yeniden yargılama yapılmasını gerektirmeyecek ölçüde basit ve düzeltilebilir niteliktedir. Bu koşullar altında bölge adliye mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını düzeltir ve istinaf başvurusunu esastan reddeder. Bölge adliye mahkemesinin düzeltebileceği hukuka aykırılıklar CMK 280/1-a fıkrasında belirtilmiştir.
— Hükmün bozularak dosyanın yerel mahkemeye gönderilmesi kararı:
İstinaf başvurusunun istinaf mahkemesi tarafından incelenmesi neticesinde ilk derece mahkemesi kararında önemli hukuka aykırılıklar olduğu belirlenirse derece mahkemesi kararının bozulmasına ve davanın yerel mahkemede yeniden görülmesine karar verilir. Bozma nedeni olarak kabul edilecek önemli hukuka aykırılıklar ve CMK’nın 289. maddesinde sayılmıştır.
Bozma üzerine derece mahkemesi yeniden yargılama yapar. CMK’nın 284. maddesine göre derece mahkemesi bozma kararına direnemez. İlk derece mahkemesi, bölge adliye mahkemesinin bozma kararında belirttiği hususlara uygun olarak yeniden yargılama yapar.
— Ceza davasının istinaf mahkemesinde yeniden görülmesi kararı:
İstinaf mahkemesi kararlarından bir diğeri hükmün bozulmaksızın istinaf mahkemesinde yeniden görülmesi kararıdır. CMK’nın 280/1-c maddesine göre istinaf mahkemesi ceza davasının istinaf mahkemesinde yeniden görülmesine karar verebilir. İstinaf mahkemesi yeniden yargılamaya karar verdiğinde tutuklama, adli kontrol, el koyma vb. gibi kovuşturma işlemlerini yeniden yapabilir.
İstinaf mahkemesi yeniden yargılama neticesinde istinaf başvurusu hakkında “esastan ret” veya ilk derece ceza mahkemesinin hükmünün yerine “yeniden hüküm” verecektir. Esastan ret ya da yeniden hüküm kurulması durumunda istinaf mahkemesi kararına karşı temyize gidilebilmektedir.
İSTİNAF MAHKEMESİ KARARINA NASIL İTİRAZ EDİLİR?
Konumuzu anlatırken “istinaf mahkemesi kararları kesin midir?” diye düşünenlerin varlığını tahmin edebiliyoruz. Bu soruya da bölüm içinde yanıt arayalım.
İstinaf mahkemesi kararları aleyhine eğer koşulları mevcutsa temyize başvurulabilir. Temyiz, istinaf mahkemesi kararlarının denetiminin sağlandığı kanun yoludur. Ancak bazı istinaf mahkemesi kararları kesin olduklarından bu kararlara karşı temyize başvurulamaz. Dolayısıyla istinaf mahkemesi kararlarının bazıları kesinken bazıları hakkında kanun yolu açıktır.
İstinaf Mahkemesi kararına itiraz süresi ve itiraz etme şekli CMK’nın 268. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren 7 gün içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır.
Tutanakla tespit edilen beyanı ve imzayı mahkeme başkanı veya hâkim onaylar. Tutuklu olan sanık hakkında başvuru şekli CMK’nın 263. maddesinde gösterilmiştir.
İstinaf mahkemesi kararlarına itiraz yoluna başvurulması, kararın yerine getirilmesi bakımından herhangi bir engel oluşturmaz. Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok 3 gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.
İstinaf mahkemesi olarak görev yapan bölge adliye mahkemesi, ilk derece mahkemesinden gelen dosya üzerinde öncelikle bir ön inceleme yapar.
İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Bu nedenle kararına itiraz olunan makam, itiraz merciinin vermiş olduğu karara uymak zorundadır. İtiraz üzerine verilecek karar için kanun koyucu belirli bir süre koymamış ancak CMK’nın 271. maddesi ile kararın en kısa sürede verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
İtiraz yerinde görülmezse ret kararı verilir. İtirazı inceleyen merci kural olarak duruşma yapmadan karar verir. Ancak, gerekli gördüğünde Cumhuriyet savcısı ve sonra müdafii veya vekili dinleyebilir.
İTİRAZ EDİLEBİLECEK İSTİNAF MAHKEMESİ KARARLARI NELERDİR?
CMK 286/1 fıkrasına göre istinaf mahkemesince verilen bozma kararı hariç tüm hükümleri temyiz edilebilir. CMK 287 maddesine göre ise hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden veya başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mahkeme kararları da hükümle beraber temyiz edilebilir.
İTİRAZ EDİLEMEYECEK İSTİNAF MAHKEMESİ KARARLARI NELERDİR?
CMK’nın 286. maddesine göre bozma dışındaki tüm istinaf mahkemesi kararları ile ilgili temyiz başvurusu yapılabilir. Ancak, bazı istinaf mahkemesi kararları aleyhine temyiz kanun yoluna başvurulamaz.
O kararlardan bahsedelim:
1. CMK 286/2-a bendine göre adli para cezasına karşı istinaf başvurusunun esastan reddi kararlar temyiz edilemez.
2. CMK 286/2-a bendine göre 5 yıl veya daha az hapis cezalarına karşı istinaf başvurusunun “esastan reddine” kararlar temyiz edilemez.
3. CMK 286/2-h bendine göre aynı hükümde yer alan hapis cezalarının toplamı 5 yılı geçse dahi, istinaf mahkemesinin bu kararlarına karşı da temyiz kanun yoluna başvurulamaz.
4. CMK 286/2 fıkrasında açıklanan diğer durumlar.
İSTİNAF MAHKEMESİ İNCELEME SÜRESİ NE KADARDIR?
İstinaf mahkemesindeki incelemenin ne kadar süreceği konusunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu konuda kesin bir tarih vermeye çalışmak yanıltıcı olabilir.
SONUÇ
Yazımızda;
— İstinaf mahkemesi kararına itiraz nasıl ve nereye yapılır?
— İstinaf mahkemesi nedir? İstinaf mahkemeleri hangileri?
— İş mahkemesi istinaf mahkemesi kararları nelerdir?
— İstinaf mahkemelerinin hangi kararlarında temyize gidilip gidilemeyeceği… gibi sorulara yanıt arayıp açıklamaya çalıştık.